[395]

[17 Jan 2019]

Kryzys wieku średniego objawia się na rozmaite sposoby.
Jedni inwestują w park maszynowy, inni wyjeżdżają odnaleźć siebie w klasztorze w Tybecie, a Norweski pół roku temu zapisał się na kurs polskiego dla początkujących.
Byłam pewna, że ten kurs, organizowany przez uniwersytet ludowy we współpracy z organizacją polonijną ‘Szarotka’ nie odbędzie się z braku zainteresowanych. Ostatecznie, w tym samym terminie rywalizowały o uczestników: amatorska grupa malarzy olejnych (w tym semestrze: akty!), duński dla zaawansowanych, duchowość dla sceptyków, cykl wykładów ‘Grzybica paznokci z perspektywy tradycyjnej medycyny chińskiej’, panel ‘Egzystencjalizm według Sartre’a’  oraz warsztaty ‘Makijaż w trzech prostych krokach’.
Jakież zatem było moje zdziwienie, gdy Norweski powrócił z pierwszych zajęć i oznajmił, że grupa, która się zawiązała jest tak obfita, że wypełnia całą salę, szatnię, korytarz i dodatkowo listę rezerwową.
Rzecz jasna, rzuciłam się dociekać, co takiego może skłaniać obywateli Erefenu do podjęcia lekcji słowiańskiego? Jak się okazuje, dla jednych motywacją jest nuda, życiowa stabilizacja, profilaktyka chorób degeneracyjnych mózgu, potrzeba adrenaliny oraz fobia względem samogłosek. Osobną grupę stanowi drugie pokolenie słowiańskich emigrantów, które umie mówić, ale nijak tego, co mówi nie potrafi zapisać.
Pośród najbardziej wyróżniających się uczestników jest starowinka, skarbniczka lokalnej komórki Związku Wypędzonych, której polski potrzebny jest do odnalezienia idealnego przepisu na żurek. Takiego jak w Rumii. W 1943 roku.
Jest dziennikarz, który postawił odważną hipotezę, że jeśli nauczy się polskiego to wreszcie zrozumie aktualną sytuację polityczno-społeczną w Polsce. (To by w takim razie wyjaśniało, skąd w naszej ojczyźnie trzydzieści osiem milionów ekspertów w tym temacie.)
W końcu jest również Włoch, nikt mi w to nie uwierzy, który całe życie marzył o tym, aby czytać Dostojewskiego w oryginale i dopiero po miesięcu lub dwóch zorientował się, że pomylił budynki, klasy, alfabety i języki.

Zewsząd docierają do mnie peany zachwytów i hymny podziwu dla straceńczej odwagi Norweskiego w tym nierównym, z góry skazanym na klęskę sparringu z polszczyzną, nerdem dialektów indoeuropejskich, nieślubną córką ze związku ugrofińskiego z jakimś rozwiązłym Piastem Kołodziejem, bałwochwalcą dwuznaków i konsonatów.

Norweski nie miał łatwego startu, żadnych forów. Wstępna rozmowa kwalifikacyjna ujawniła, że po trzynastu latach intelektualnego obcowania z moim systemem fonologicznym, Norweskiemu najlepiej wychodzą podsumowania (‘Trudno!’) oraz negocjowanie cen autobusów (‘Ten autobus jest zbyt drogi. Poproszę, wazon.’)
Jednakoż to wcale nie  tak, że on bruszy, a ja tu sobie poczywam.

Do nauki Norweski zabrał się z podejrzanym, rzekłabym, nieomal farmakologicznie-indukowanym entuzjazmem oraz bardzo fałszywym przekonaniem, że mowa polska ma na pewno sens i logikę, nawet jeśli na pierwszy rzut oka są one głęboko ukryte. Do celu Norweski postanowił iść po trupach.
Po trupach gramatyki, zdań, słów, głównie zaś po moim trupie.
Mój trup pojawia się tu jako rezultat kolejnego fałszywego założenia, że człowiek-Polak zna się na wnętrznościach swej ojczystej mowy i potrafi w każdej chwili, przez całą dobę, w każdej sytuacji, na żądanie, udzielić profesjonalnej odpowiedzi, na przykład, dlaczego nie wypada powiedzieć, że brakuje nam ryża, skoro nie brakuje nam ani skarabeusza, ani kotleta, ani zderzacza hadronów. Albo skądże to nam, że mały liść to listek, ale mały list to liścik?

Każde zdanie z podręcznika ‘Witam i o zdrowie pytam’ Norweski poddał sekcji zwłok jak Doktor Tulp. Do tego w tle mają miejsce nieustanne badania terenowe:

- To jest McDonalds, o kaczko [1]! McDonalds jest RESTAURACJA.
- Jest RESTAURAC-JĄ. JĄ.
- JĄ! Co ją?

- Jedzą!

- Jedzą bułka?

- Bułki.

- Jedna bułka, dwie bułki, pięć... bułk?

Ujawnijmy, ustnej maturze z polskiego wywinęłam się w 1994 roku o włos i prawdopodobnie z litości. W dżungli humanistów nie przetrwałabym ani dnia, chociażby ze względu na karygodnie niefrasobliwe podejście do instytucji przecinków. Dobór naturalny przekąsiłby tam mną jak czipsem. Przypadek to dla mnie szczęśliwy zbieg okoliczności, a nie narzędzie do ociosywania słów z sufiksów. Gdy chcę napisać ‘w ogóle’ to odpalam słownik ortograficzny (odpaliłam) albo z lenistwa rezygnuję z uogólnień. Niosę to niesłodzone jarzmo i wcale nielekkie brzemię mowy przypisanej mi z urzędu, ale nijak przez samo jej używanie nie znam się na podzespołach. Cóż, gdyby z samego używania spływała na człowieka taka wiedza, to pierwsza lrzyczałabym, że za działanie odkurzacza wcale nie odpowiada zamknięty w nim krasnoludek, a ruchomych schodów nie napędza wyrośnięty chomik biegający w swoim kółku. Tymczasem nadal wierzę w krasnoludka, a w centrach handlowych czule myślę o gryzoniach.

Liczyłam, że Norweski po tygodniu się zmęczy tym szukaniem i przestanie nieustannie pytać: Dlaczego? i Warum?, ale ten zaparł się jak Jazon na złotą włóczkę lub Ikar na lot Ryanairem, a do tego uznał, że za moją powściągliwością w odpowiedziach kryje się jakiś tysiącletni spisek. Zapewne mój z Bullą Gnieźnieńską i Psałterzem Floriańskim.

Nie jest łatwo być małżonką dociekliwego kursanta, którego nie sposób zbyć prostym:  'Bo taaaaaaaaak!', ale być naszpanią w grupie polskiego dla początkujących to też ołowiany kawałek suchego chleba. Po zbiorowych zamieszkach na tle celownika (Warum - Donnerwetter! - komu? czemu? narzeczonej, a nie narzeczonie?), która przerodziła się w niepokojową manifestację przeciw pobłażliwemu stosunkowi narodu polskiego do reguł językowych (nawet Włoch, zdrajca i zaprzaniec, niósł transparent!), naszpani w obawie o swoje życie ostatecznie zezwoliła kursantom  mówić jak chcą, pod warunkiem, że jeśli kiedykolwiek będą w Polsce pozostaną w granicach administracyjnych Śląska i nikomu przenigdy nie zdradzą, kto udzielał im lekcji.

Naszpani może spać spokojnie. Nie będą mówić. Podręcznik 'Witam i o zdrowie pytam' oferuje wąski wybór tendencyjnych fraz i skutecznie krzewi defetyzm, nicość, gnozę i grozę:

Defetyzm. Nicość. Gnoza. Groza. Norweski (2018)

W rezultacie Norweski nakłaniany przeze mnie do prób zawiązania życzliwego small talku z recepcjonistami w hotelu w województwie zachodniopomorskim (... i żeby może tym razem niekoniecznie o autobusach?), bezradnie rozłożył ręce i zapłakał:
- Nie mam z nimi o czym rozmawiać! Sprawdziłem dwa razy! Tu wszystko działa!

(przyp. kaczki: O, Polsko! Jak ty zawsze potrafisz mnie zaskoczyć!)

[1] Wołacz omamił Norweskiego swoją egzotyką.

©kaczka